6. mei, 2015

Bevrijdingsdag 2015

Mede door de onduidelijke opstelling van het Nationaal Comité 4 en 5 mei weten velen niet welke gebeurtenis men als bevrijding viert. In de toekomstvisie geeft het comité aan het accent leggen op wat we vieren, op de inhoud dus. Het wil het vieren op 5 mei terecht nadrukkelijk in de historische context van de Tweede Wereldoorlog plaatsen. Het Nationaal Comité beweert op zijn website abusievelijk dat 5 mei 1945 de aankondiging van de capitulatie en de militaire capitulatie in Wageningen plaatsvonden.

Nederland viert 5 mei de bevrijding, herstel van vrijheid en wat bevrijding en vrijheid is. Belangrijke historische gebeurtenissen daarbij zijn de capitulaties van Duitse troepen. De Duitse troepen in onder meer Noordwest-Duitsland, Denemarken en Nederland capituleerden 4 mei 1945 op de Lüneburger Heide. Veldmaarschalk Montgomery accepteerde de onvoorwaardelijke capitulatie en tekende namens opperbevelhebber Eisenhower (foto). Die capitulatie trad zaterdag 5 mei om 08.00 uur in werking. Nederland was bevrijd en vrij; Nederlands-Indië bijna vier maanden later. Japan stemde 14 augustus 1945 in met de Verklaring van Potsdam. De volgende dag kondigde keizer Hirohito de overgave aan de geallieerden aan. Japan ondertekende 2 september het capitulatiedocument. 

De inwerkingtreding van de capitulatie bij Lüneburg op 5 mei 1945 om 08.00 uur, ook in Nederland, vieren we op Bevrijdingsdag 5 mei. De implementatie van die capitulatie vond diezelfde dag in Wageningen plaats. De Duitse bevelhebber moest veel gedetailleerde informatie verstrekken, onder meer over gelegde mijnen en geplaatste explosieven. Duitse troepen moesten naar concentratiegebieden voor ontwapening en de terugtocht naar Duitsland. 

De Gelderlander schreef woensdag 6 mei 2015 wel over de viering van vrijheid, niet over de bevrijding of wat men 5 mei vierde. Een bezoeker zei wel hoe belangrijk geschiedenis is, maar wist kennelijk niets van de meidagen in 1945. Een veteraan beschouwde ten onrechte prins Bernhard als ‘het gezicht van de bevrijding’. De journalist constateerde abusievelijk dat ‘capitulatie trekt’. Het wilde kennelijk niet zoals in 2014 schrijven over ‘de Duitse capitulatie’ en capitulatie van de Duitse troepen op 5 mei 1945 in Wageningen. 

Verslaggeefster Irene ten Voorde van Omroep Gelderland sprak 5 mei 2015 niet als een jaar eerder over ‘hier is de vrede getekend’. Ze beperkte zich tot ‘in Wageningen waar de capitulatie van de Duitsers werd getekend’ en ‘in hotel De Wereld werd de Duitse capitulatie ondertekend’. De Duitse capitulatie of capitulatie van de Duitsers was onmogelijk omdat de geallieerden de Duitse president en zijn regering niet erkenden.  Een gemiste kans was het gesprek met de kleinzoon van Montgomery. Die wilde graag vertellen over de capitulatie van ook de Duitse troepen in Nederland op 4 mei 1945 op de Lüneburger Heide tegenover zijn grootvader. 

NOS 70 jaar bevrijding. De Meidagen van 1945: Nederland viert de bevrijding, 5 mei 2015, NPO1, 18.20-20.15 uur. Radio Herrijzend Nederland meldde 4 mei 1945 de capitulatie van de Duitse troepen in Nederland, Noordwest-Duitsland, Sleeswijk-Holstein en Denemarken op de Lüneburger Heide. Deze troepen hadden zich overgegeven aan de Noordelijke Groep van Legers onder veldmaarschalk Montgomery. De volgende dag spreekt ook koningin Wilhelmina in haar radioboodschap over het einde van de oorlog in Nederland. Dan volgt de merkwaardige opmerking van de presentatrice dat generaal Blaskowitz zijn handtekening nog niet heeft gezet. Haar uitgangspunt is onderdeel van de bekende geschiedvervalsing van een capitulatie van de Duitse troepen in Nederland in Wageningen.  Daarin zou generaal Blaskowitz 5 en 6 mei over voorwaarden onderhandeld hebben en hebben getekend in de aula van de landbouwhogeschool. Generaal Foulkes had Blaskowitz voor het tekenen van een aparte capitulatieovereenkomst naar hotel De Wereld in Wageningen ontboden. Het gedetailleerde capitulatiedocument tekende Blaskowitz zondag 6 mei. Hij had om vierentwintig uur uitstel van ondertekening gevraagd om aan de voorwaarden te kunnen voldoen. De samenstellers verstaan onder de mythe van Wageningen dat Nederland 5 mei bevrijding viert, terwijl 6 mei de capitulatie is getekend. 

In werkelijkheid capituleerden inderdaad 4 mei 1945 de Duitse troepen in Nederland, Noordwest-Duitsland, Sleeswijk-Holstein en Denemarken op de Lüneburger Heide. Zij gaven zich onvoorwaardelijk over aan Montgomery als bevelhebber van Noordelijke Groep van Legers. Montgomery tekende namens opperbevelhebber Eisenhower en deelde mee dat de details zouden worden besproken. De capitulatie trad 5 mei 1945 om 08.00 uur in werking. Op dat moment was Nederland vrij. Die gebeurtenis viert Nederland op Bevrijdingsdag 5 mei. De details van de capitulatie kwamen die dag aan de orde in Orders on the Surrender. Deze overgavebevelen dienden ter implementatie van het Instrument of Surrender (capitulatiedocument) van de Lüneburger Heide. Foulkes ontbood zaterdag 5 mei Blaskowitz om 11.00 uur in hotel De Wereld in Wageningen.  Blaskowitz stuurde zijn chef-staf Reichelt. Foulkes nam met Reichelt geen genoegen. Hij had de bevelen zo had geformuleerd dat hij Blaskowitz verantwoordelijk stelde voor de uitvoering ervan. Blaskowitz arriveerde om 16.00 uur bij het hotel. Binnen een half uur tekende hij de bevelen. Hij kreeg desgevraagd vierentwintig uur uitstel van het verstrekken van de verlangde informatie. Die verstrekte hij zondag 6 mei gedetailleerd met documenten en kaarten in de aula van de landbouwhogeschool.

Andere onjuistheden zijn Berlijn als geallieerd einddoel en informatie over operatie Market Garden. De westerse geallieerden rukten op over een breed front van de Noordzee tot de Zwitserse grens naar Duitsland. Churchill en Montgomery wilden naar Berlijn. President Roosevelt en Eisenhower hadden geen enkele interesse in de Duitse hoofdstad. Operatie Market Garden was inderdaad  snel mislukt. De grondtroepen waren echter niet tegengehouden door de Rijn, maar vastgelopen op een Duitse versperringslinie ten zuiden van Elst. De Rijnbrug was geen brug te ver. De luchtlandingstroepen konden die bereiken en de brug was geen doel van de grondtroepen. Een brug te ver voor de luchtlandingstroepen ten noorden van de Neder-Rijn was vorming van een bruggenhoofd tussen de Westerbouwing en Westervoort. Een brug te ver voor de grondtroepen was bereiken van het operatiedoel: de vorming van een bruggenhoofd tussen de Neder-Rijn en het IJsselmeer. Operatie Market Garden was een brug te ver voor de geallieerden, vooral voor Montgomery. Doelen van operatie Market Market Garden waren niet verovering van Duitsland en bevrijding van Nederland. 

Andere Tijden, NPO2, 5 mei 2015, 21.15-22.00 uur. Een inhoudelijk uitstekende uitzending. Duitse troepen in onder meer Nederland capituleerden 4 mei 1945 op de Lüneburger Heide tegenover de Noordelijke Groep van Legers onder veldmaarschalk Montgomery. Deze capitulatie werd 5 mei 1945 om 08.00 uur van kracht. Ook Nederland was vrij. Dat viert Nederland 5 mei. Generaal Blaskowitz tekende 5 mei 1945 in Wageningen binnen een half uur de Orders on the Surrender ter implementatie van de capitulatie bij Lüneburg. Onderdelen waren de verzameling van de 120.000 Duitse troepen in concentratiegebieden voor ontwapening en de terugtocht naar Duitsland. Genietroepen moesten blijven om mijnen te ruimen. 

Inhoudelijk onjuist zijn Berlijn als einddoel van de westerse geallieerden; aard en duur van operatie Market Garden van 17 tot 26 september 1944 en bruggenhoofd Hartenstein in Oosterbeek. De westerse geallieerden rukten over een breed front van Noordzee tot de Zwitserse grens op naar Duitsland. Einddoel was de Elbe met als centrum Dresden. Market Garden was geen bevrijdingsoperatie. Het doel was vorming van een bruggenhoofd ten noorden van de Neder-Rijn tot het IJsselmeer. Luchtlandingsoperatie Market ten noorden van de Neder-Rijn mislukte al 19 september en grondoperatie Garden 21 september ten zuiden van Elst. Montgomery kreeg de volgende dag toestemming van opperbevelhebber Eisenhower voor operatie Gatwick gericht op de vorming van bruggenhoofden over de Rijn bij Wesel en Keulen. Het divisiegebied rond Hartenstein was geen bruggenhoofd. Het was te klein, had geen oeververbinding en was niet geschikt voor voortzetting van de opmars.