3. sep, 2015

Stichting Airborne Feelings, Airborne Special, 2015 (28 p.).

Stichting Airborne Feelings heeft weer een Airborne Special uitgebracht. Deze bevat veel informatie, waaronder aspecten van operatie Market Garden, een agenda van Airborne activiteiten en verslagen van ooggetuigen.   Ze herdenkt de ‘Slag om Arnhem’, ‘de grootste luchtlanding aller tijden en het grootste gevecht op Nederlandse bodem’, als onderdeel van ‘bevrijdingsoperatie’ Market Garden.

Helaas bevat de historische informatie voornamelijk het gemythologiseerde verhaal van een ‘slag om Arnhem’. Het is geplaatst tegen een historisch onjuiste achtergrond. De geallieerde grondtroepen zouden via Arnhem naar het Ruhrgebied en Berlijn trekken om de oorlog in december 1944 te beëindigen. In werkelijkheid trokken de geallieerde grondtroepen over een breed front van de Noordzee tot de Zwitserse grens naar het oosten. De vraag was waar ze bruggenhoofden zouden vestigen aan de andere zijde van de Rijn. Het Britse Tweede Leger mocht een bruggenhoofd vormen tussen Arnhem en Wesel. De Britse veldmaarschalk Montgomery koos voor vestiging van een bruggenhoofd ten noorden van de Neder-Rijn bij Arnhem. Dat was dan ook het strategische doel van operatie Market Garden. Niet Arnhem, de bevrijding van Nederland of de Rijnbrug bij Arnhem, hét icoon van de Slag om Arnhem. De Brit John Frost zat met zijn manschappen dan ook niet verscholen ‘in de huizen rond de brug’. De Britse troepen hadden defensieve posities ingenomen in gebouwen aan weerszijden van de noordelijke toegangsweg tot de brug. Niet in de nacht naar 21 september maar dinsdag 19 september was operatie Market ten noorden van de Neder-Rijn mislukt. De luchtlandingstroepen in de westelijke buitenwijken van Arnhem moesten zich terugtrekken naar gebied rond hotel Hartenstein. Voor een bruggenhoofd was dit divisiegebied ongeschikt. Het was te klein en beschikte niet over de Westerbouwing en een oeververbinding. De troepen ten noorden van de brug moesten 21 september ’s morgens hun strijd beëindigen. De strijd betitelen als een veldslag is onjuist. Tot een slag tegen een zwaarbewapende tegenstander waren de lichtbewapende luchtlandingstroepen niet in staat. Hun strijd bestond voornamelijk uit straat-, huis-aan-huis- en man-tegen-mangevechten. De Eusebiuskerk is geen symbool van de ‘slag om Arnhem’, maar van verwoesting en wederopbouw. De Rijnbrug was geen ‘brug te ver’, maar het bruggenhoofd op de Veluwe. Operatie Market Garden was voor Montgomery een brug te ver.

Verzetsmensen in Ede en omgeving organiseerden een tweetal operaties om Britse (niet uitsluitend Engelse –JB) militairen naar geallieerd gebied te brengen. Een ‘slag om Otterlo’ is een mythe. De strijd was geen slag en het doel niet Otterlo. De Polar Bears hadden niet via Duitsland Arnhem veroverd. Zij waren van de Over-Betuwe overgestoken naar de Liemers en vandaar over de IJssel naar Arnhem getrokken.

De Over-Betuwe (Overbetuwe is een sinds 2001 bestaande gemeentenaam) werd na ‘slag om Arnhem’ geen manneneiland. De geallieerden moesten hun Over-Betuwse bruggenhoofd agressief verdedigen en gebruiken voor een eventueel offensief over de Neder-Rijn. De Duitsers wilden de Over-Betuwe niet als een buffer gebruiken, maar een geallieerd offensief voorkomen. Daarom bliezen zij 2 december 1944 de Rijndijk bij Elden op. De burgerbevolking moest evacueren op een duizendtal mannen na bij Lent, Ressen en Oosterhout. Dat was het manneneiland. De Britse 49th (West Riding) Infantry Division (Polar Bears) verdedigde het geslonken Over-Betuwse bruggenhoofd tot begin april 1945. 

De strijd op 18 april 1945 was niet rond Zetten, maar bij Opheusden, Dodewaard, Eldik en Ochten. Deze strijd werd niet gevoerd door Canadezen en een SS-bataljon, maar door de 1ste Belgische Infanteriebrigade (brigade Piron)  en vooral Nederlandse SS’ers. 

De capitulatie van de Duitse troepen in Nederland was niet 5 mei 1945, maar reeds 4 mei 1945 op de Lüneburger Heide. Deze capitulatie trad 5 mei om 08.00 uur in werking, ook in Nederland. In Wageningen tekende men die dag bevelen ter implementatie van de capitulatie op de Lüneburger Heide.

De 1ste Poolse Onafhankelijke Parachutisten Brigade Groep landde 21 september 1944 bij Driel; dus na de mislukking van operatie Market Garden. Deze brigade streed niet bij en in Arnhem, maar uitsluitend in de sector Driel-Oosterbeek. 

In het herdenkings- en bevrijdingstoerisme zijn beleven en ervaren van groot belang voor toeristen. Het bieden van een juiste voorstelling van de te beleven of te herdenken historische gebeurtenis is daarin kennelijk van minder of geen belang. 

Zo heeft Airborne Feelings ook de applicatie Market Garden Arnhem uitgebracht. Vooral met informatie voor bevrijdingstoeristen over Airborne activiteiten en musea en monumenten over de zogenaamde Slag om Arnhem. Alsof operatie Market Garden een bevrijdingsoperatie was. Ze wekt voorts de indruk dat operatie Market Garden hetzelfde was als de strijd bij Arnhem in september 1944. Musea en monumenten over ‘slag om Arnhem’ zijn immers geen iconen van Market Garden.