12. nov, 2015

De Polen. Bevrijders in Ballingschap.

In het Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944-1945 in Groesbeek is van 20 november 2015 tot 1 juni 2016 de expositie De Polen. Bevrijders in Ballingschap te zien. 

Een paar kanttekeningen bij het persbericht en het artikel in De Gelderlander (12 nov. 2015) met onder meer onjuiste uitingen van reclame. Voorbeelden daarvan zijn ‘miskende Polen’, ‘een onderbelichte groep’ en ‘onvoldoende op waarde geschat’. Met een artikel vol onjuistheden en mythen eert het museum de Polen niet. De tentoonstelling lijkt een duidelijke plaats gekregen te hebben in het herdenkings- en bevrijdingstoerisme. Daarin is vrijwel geen plaats voor de te herdenken historische gebeurtenis of juiste historische informatie. Doel is de komst van zo veel mogelijk herdenkings- en bevrijdingstoeristen. Het gaat dus voornamelijk om economische doeleinden. Kennis en begrip van wat men herdenkt of viert is vrijwel niet aanwezig. Zelfs de wil lijkt te ontbreken de historische gebeurtenis te kennen en te begrijpen. Beleven, experience en ervaren hebben de plaats ingenomen van juiste historische informatie en kennis. 

Doel van operatie Market Garden was niet de bevrijding van Nederland, maar vestiging van een bruggenhoofd ten noorden van de Neder-Rijn met diepe uitlopers over de IJssel. Market Garden was dan ook geen bevrijdingsoperatie.

Generaal-majoor Sosabowski was bevelhebber van de 1ste Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade; niet van ‘de Poolse luchtlandingstroepen die deelnamen aan de slag om Arnhem’. Zijn brigade landde 21 september 1944 bij Driel; dus twee dagen na het mislukken van de strijd bij Arnhem. Montgomery gaf hem niet de schuld van het mislukken van de zogenaamde slag om Arnhem, maar van het mislukken van operatie Market Garden. 

Sosabowski kan men werkelijk niet ‘stug’ noemen. Betere en juiste kwalificaties zijn een intelligente, besluitvaardige militair die gehecht was aan onafhankelijkheid en zelfstandigheid; graag zijn mening zei; belust was op discussie en onafhankelijkheid toonde. Hij was niet gemakkelijk in de omgang, zeker niet als anderen hem onterecht in een ondergeschikte positie probeerden te manoeuvreren. Hij liet dat dan terecht duidelijk en onverbloemd blijken. 

De 1ste Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade landde 21 september 1944 omstreeks 17.20 uur bij Driel; dus na het volledig mislukken van operatie Market Garden. Tanks van de Britse grondtroepen waren aan het begin van die middag ten zuiden van Elst vastgelopen op een Duits afweerscherm. Bovendien was het ontslag van Sosabowski geen persoonlijke of militaire zaak. Het was een middel voor de regering-Churchill om de Poolse regering in ballingschap in Londen onder zware druk te zetten. Churchill wilde van die Poolse regering erkenning van de nieuwe Poolse grenzen en samenwerking met de communistische Poolse regering in Polen. 

Eerbetoon aan miskende Polen is onjuist. Koningin Beatrix heeft 31 mei 2006 eerherstel verleend aan de 1ste Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade. Polen van 1ste Poolse Pantserdivisie zijn na de oorlog onderscheiden. Bovendien is de rol van de Polen niet onderbelicht of onvoldoende op waarde geschat in de literatuur. De 1st Polish Armoured Division zuiverde van 17 tot 20 september 1944 het oostelijk deel van Zeeuws-Vlaanderen. De divisie bood in oktober in West-Brabant flankdekking aan de Canadese 2de infanteriedivisie. De Polen zorgden in april 1945 in Oost-Nederland voor flankdekking voor het Britse Tweede Leger. 

De Poolse parachutisten begonnen geen gevecht vanuit Driel in Oosterbeek. Het 23 september in Overasselt gelande 1ste bataljon was 21 september door een communicatiestoornis teruggekeerd naar het Verenigd Koninkrijk. Het rukte na de landing uiteraard niet te voet op van Overasselt naar Driel. Dat is ronduit onzin. Het bataljon trok na de landing naar Malden en bracht daar de nacht door. De volgende dag werd het bataljon met drieënendertig vrachtwagens naar Valburg gebracht. Vandaar moest het lopend naar Driel. 

Poolse parachutisten van het 3de bataljon waren 22 en 23 september in rubberbootjes onder moordend Duits vuur de Neder-Rijn overgestoken. Zij moesten de Britten rond Hartenstein versterken. Zij deden dat niet tijdens, maar na het mislukken van  operatie Market Garden. In Oosterbeek lagen Britse troepen die uit Arnhem en ten noorden van Oosterbeek waren teruggedreven. Ze waren niet omsingeld. De zuidzijde naar de rivier hadden Duitsers immers niet in handen. Hier kon de evacuatie over de rivier plaatsvinden. 

De Polen waren niet betrokken bij de slag om Berlijn. Hoe komt men op de idee? Diegenen die deze blunder gebruiken, hebben werkelijk niets van de geschiedenis van Polen en de Poolse militairen tijdens de Tweede Wereldoorlog begrepen. Dat is nou miskenning van de Polen. Ze streden werkelijk niet aan de zijde van het Rode Leger. De 1ste Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade en de 1ste Poolse Pantserdivisie streden in de Brits-Canadese legergroep onder bevel van Montgomery in Noordwest-Europa. 

Een nieuw persbericht met een juiste historische inhoud is niet alleen wenselijk, maar zelfs noodzakelijk.

Het Bevrijdingsmuseum reageerde 16 november 2015. De beweringen waarop ik reageer, komen niet uit het persbericht, maar uit een interview in De Gelderlander (12 november 2015). Het museum was ‘erg druk met de opbouw van de tentoonstelling’ en wil daarom te zijner tijd ‘wel toelichten waarom deze beweringen niet onjuist zijn’.  

Uiteraard ben ik zeer benieuwd naar die toelichting.  Verzocht is die zo snel mogelijk na de opening van de tentoonstelling te geven. Onjuistheden moeten immers zo snel mogelijk opgeruimd worden; zeker als het museum zelf die onjuistheden ontkent. Het wil kennelijk recht praten wat krom is. Zoals te verwachten was, heeft het museum deze toelichting niet gegeven.