26. okt, 2014

Het strategische doel van operatie Market Garden

Over wat nou precies het doel van operatie Market Garden was, heerst veel misverstand. Sommigen verzinnen maar iets, anderen praten elkaar na. Doel van operatie Market Garden was WOII te beëindigen (Omroep Brabant; Brabants dagblad 22/09/2014)  of  ‘de oorlog voor de winter ’44 te beëindigen’ (Airbornegemeenten Arnhem, Ede, Renkum en Overbetuwe, 2014). De door het vfonds gesubsidieerde projecten proberen zo veel mogelijk het woord ‘bevrijding’ te gebruiken. Toch kozen de Liberation Route Europe en Marketgarden70.nl voor het forceren van een snelle opmars naar het Ruhrgebied en vervolgens Berlijn. Weg naar de bevrijding.nl beweert dat de doelen van operatie Market Garden waren het bevrijden van (Oost-) Nederland; het forceren van een doorbraak naar Duitsland en een snelle opmars naar het Ruhrgebied en vervolgens Berlijn. Wie onderweg sneuvelde, bijvoorbeeld bij Nijmegen (foto), was in deze visie gesneuveld voor de bevrijding van Nijmegen of Nederland. Operatie Market Garden was echter geen bevrijdingsoperatie. Doel van deze operatie was ook niet Arnhem. De ‘slag om Arnhem’ is alleen al daarom niet meer dan een hardnekkige mythe. Lichtbewapende parachutisten en zweefvliegtuiginfanteristen zonder antitankwapens, artillerie en luchtsteun kunnen bovendien geen slag leveren tegen een tegenstander met (pantser)voertuigen en zware wapens. Doel van operatie Market Garden was ook niet de verkeers- of Rijnbrug ten zuiden van Arnhem. Die brug is ten onrechte een icoon van de stad. De brug bleek een ‘brug te ver’ zeggen velen zonder aan te geven waaruit dat bleek. Voornamelijk Britse literatuur en het Airborne Museum ‘Hartenstein’ benadrukken de Rijnbrug als einddoel van operatie Market Garden. De beschermde opmarsroute, de Corridor of Clubroute, liep niet van Eindhoven naar de Neder-Rijn (‘Corridor naar de Rijn’) maar slechts tot de Waal. De landing van een Britse brigade in Elst was 14 september immers geschrapt door een tekort aan vliegtuigen.

            Wat was dan wel het doel van operatie Market Garden? Het strategische doel van die operatie was de vestiging van een bruggenhoofd ten noorden van de Neder-Rijn. Dit bruggenhoofd op de Veluwe met het front naar het oosten moest sterke uitlopers hebben over de IJssel bij Zwolle, Zutphen en Deventer. Het moest dienen als uitvalsbasis voor de opmars naar het Ruhrgebied. Tactische operatiedoelen waren het afsnijden van de Duitse troepen en lanceerinstallaties voor V2-raketten in het westen van Nederland. Montgomery had voor zijn Noordelijke Legergroep de keuze voor een bruggenhoofd over de Rijn tussen Arnhem en Wesel. Na de mislukking van operatie Market Garden koos hij onmiddellijk 22 september alsnog voor een Rijnoversteek en een bruggenhoofd bij Wesel. Hij presenteerde zijn onderbevelhebbers onmiddellijk operatie Gatwick. Die voorzag in de vestiging van bruggenhoofden bij Wesel en Keulen respectievelijk door het Britse Tweede Leger en het Eerste Amerikaanse Leger. Luitenant-generaal Miles Dempsey van het Britse Tweede Leger had 10 september 1944 Montgomery geadviseerd te kiezen voor een oversteek van de Maas bij Venlo en van de Rijn bij Wesel. Hij achtte de bodemgesteldheid tussen de Belgisch-Nederlandse grens en het IJsselmeer terecht niet geschikt voor de opmars van zijn Tweede Leger. Hij vreesde bovendien, eveneens terecht, stugge Duitse tegenstand tegen een opmars naar de Veluwe en vervolgens naar het Ruhrgebied. Bij een opmars naar Wesel bood het Albertkanaal bescherming van zijn linkerflank en het Eerste Amerikaanse Leger van zijn rechterflank. Bovendien hoefde zijn leger naar Wesel slechts twee grote rivieren over te steken. Luitenant-generaal F. A. M. Browning van het 1st British Airborne Corps deelde deze opvatting. De RAF en Montgomery vreesden echter het luchtdoelgeschut bij Wesel en het Ruhrgebied.