dr. Jan Brouwer: bijdrage van Lou de Jong aan de geschiedvervalsing van een capitulatie in Wageningen.

Journalist en historicus Lou de Jong (1914-2005) was van 1945 tot 1979 directeur van het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie (RIOD, sinds 1999 NIOD). Hij liet zich voornamelijk leiden door de begrippen goed én fout en pleegde daardoor geen onafhankelijk historisch onderzoek. De Jong heeft wellicht een beslissende bijdrage geleverd aan de geschiedvervalsing van een capitulatie in Wageningen in mei 1945; in zowel De Bezetting 5, Amsterdam 1965 (p. 209-212) als ‘Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog, 1939-1945’, dl. 10b, Den Haag 1980 (p. 1383-1384; 1411, 1413) en dl. 12, Epiloog. 1ste helft, Leiden, 1988 (p. 68). Deze bijdrage bevat ten minste negen historische mythen of leugens (cursief weergegeven):

1. In hotel ‘De Wereld’ in Wageningen werd op 5 mei 1945 ‘de conferentie gehouden
2. waarbij de Wehrmacht in ons land’ om 16.30 uur ‘apart capituleerde’ tegenover de Canadese luitenant-generaal Foulkes.
3. Het document in Wageningen is een capitulatiedocument (Instrument of Surrender).
4. Foulkes las op 5 mei 1945 in hotel ‘De Wereld’ het capitulatiedocument voor aan Generaloberst Blaskowitz.
5. Dit document bevatte de capitulatievoorwaarden.
6. In Wageningen vonden 5 en 6 mei onderhandelingen over de capitulatie plaats.
7. Blaskowitz kreeg desgevraagd 5 mei vierentwintig uur uitstel van ondertekening van het capitulatiedocument.
8. Blaskowitz ondertekende 6 mei in de aula van de landbouwhogeschool het capitulatiedocument (in strijd met 1 en 2)
9. in bijzijn van Foulkes en prins Bernhard.

Op donderdag 3 mei 1945 om 11.30 uur arriveerde, zoals vermeld, een Duitse militaire delegatie bij het tactische hoofdkwartier van veldmaarschalk Bernard L. Montgomery in zijn tent op de Timeloberg op de Lüneburger Heide. De delegatieleden ondertekenden op 4 mei om 18.30 uur de onvoorwaardelijke overgave aan Montgomery als bevelhebber van de Brits-Canadese Noordelijke Groep van Legers. Montgomery ondertekende het Instrument of Surrender (capitulatiedocument) namens de geallieerde opperbevelhebber Eisenhower.

Veldmaarschalk Montgomery ondertekent op 4 mei 1945 in zijn tent op de Timeloberg op de Lüneburger Heide het Instrument of Surrender. V.l.n.r. majoor Friedel, vice-admiraal Wagner en Von Friedeburg.

‘Instrument of Surrender of All German armed forces in HOLLAND, in northwest GERMANY including all islands, and in DENMARK.

1. The German Command agrees to the surrender of all German armed forces in HOLLAND, in northwest GERMANY including the FRISIAN ISLANDS and HELIGOLAND and all other islands, in SCHLESWIG-HOLSTEIN, and in DENMARK, to the C.-in-C. 21 Army Group. This to include all naval ships in these areas. These forces to lay down their arms and to surrender unconditionally.

2. All hostilities on land, on sea, or in the air by German forces in the above areas to cease at 0800 hrs. British Double Summer Time on Saturday 5 May 1945.

3. The German command to carry out at once, and without argument or comment, all further orders that will be issued by the Allied Powers on any subject.

4.Disobedience of orders, or failure to comply with them, will be regarded as a breach of these surrender terms and will be dealt with by the Allied Powers in accordance with the accepted laws and usages of war.

5. This instrument of surrender is independent of, without prejudice to, and will be superseded by any general instrument of surrender imposed by or on behalf of the Allied Powers and applicable to Germany and the German armed forces as a whole.

6. This instrument of surrender is written in English and in German. The English version is the authentic text.

7. The decision of the Allied Powers will be final if any doubt or dispute arises as to the meaning or interpretation of the surrender terms.

B. L. Montgomery                                                              v. Friedeburg

Field-Marshall                                                                     Kinzel.

4 May 1945                                                                           G. Wagner

                                                                                                  Friedel

18.30 hrs                                                                               Poleck

Holland en Heligoland moeten in dit Instrument of Surrender respectievelijk Nederland en Helgoland zijn. De Jong vermeldt de capitulatie van de Duitse troepen in noordwest Europa op 4 mei 1945 tegenover Montgomery op de Lüneburger Heide in ‘De Bezetting’ (209). Kennelijk wist hij niet dat Nederland ook tot noordwest Europa behoort.

Radio Oranje vermeldde al in de Bevrijdingsuitzending van 5 mei 1945 om 20-15 uur dat Nederland vrij was. De Duitse troepen in Nederland hadden op 4 mei 1945 om 18.30 uur gecapituleerd op de Lüneburger Heide. Radio Oranje wist dat al sinds 4 mei om circa 20.30 uur. Men wist ook dat die capitulatie op 5 mei 1945 om 08.00 uur in werking was getreden. Dat Nederland op dat tijdstip vrij was, had De Jong dus ook moeten weten.

Een in geschiedenis geïnteresseerde leek ziet onmiddellijk het verschil tussen het 'Instrument of Surrender' (capitulatiedocument) en de Orders to German Commanders on Surrender (Bevelen aan  Duitse bevelhebbers die zich hebben overgegeven; een implementatiedocument). Het capitulatiedocument betreft de capitulatie van troepen. De geallieerden eisten in 1945 uitsluitend onvoorwaardelijke militaire capitulaties. Voorwaarden stellen of onderhandelen over voorwaarden was dus uitgesloten (mythen 5 en 6). Ter implementatie van het capitulatiedocument kreeg een bevelhebber die zich had overgegeven een implementatiedocument met bevelen (Orders to German Commanders on Surrender) voorgelegd. Overeenkomstig de artikelen 3 en 4 van het capitulatiedocument volgden de Duitse bevelhebbers die zich hadden overgegeven onmiddellijk ‘zonder discussie of commentaar’ en ‘zonder uitstel’ deze geallieerde bevelen op.

De op de Lüneburger heide onvoorwaardelijk gecapituleerde Duitse troepen in Nederland, Noordwest Duitsland, Denemarken en Sleeswijk-Holstein staakten op zaterdag 5 mei 1945 om 08.00 uur alle vijandelijkheden te land, ter zee en in de lucht. De capitulatie trad op dat tijdstip in werking, ook in Nederland. Nederland was dus op 5 mei 1945 om 08.00 uur vrij. Daarom behoort Nederland Bevrijdingsdag 5 mei te vieren; althans historisch gezien. Deze nationale viering van de bevrijding op 5 mei is op dinsdag 7 augustus 1945 door de regering ingesteld.

De Jong beweert abusievelijk dat op 5 mei 1945 Generaloberst Blaskowitz namens de Duitse Wehrmacht zich bereid verklaarde tot overgave, waarna hij het capitulatiedocument (sic!) een dag later ondertekende. "Nadien gold de 5de mei als de nationale bevrijdingsdag''. (dl. 12, p. 68). De keuze van bevrijdingsdag 5 mei berust dus op vier mythen: aankondiging van een capitulatie op 5 mei; capitulatie van de Duitsers in plaats van de Duitse troepen  in Noordwest Europa; en bereidverklaring tot respectievelijk ondertekening van de capitulatie in Wageningen op 5 en 6 mei. 

dr. Jan Brouwer, Nog meer blunders van prof. dr. L. de Jong

Op 10 juli 1945 door prins Bernhard en  luit.gen. C. Foulkes bevestigde gedenkplaat aan de muur van hotel De Wereld. De geschiedvervalsing is: geen onvoorwaardelijke overgave! Kennelijk ter meerdere eer en glorie van beide heren.

Vanzelfsprekend voerde Montgomery’s Brits-Canadese legergroep de implementatie van de onvoorwaardelijke capitulatie op de Lüneburger Heide zelf uit. De Canadese generaal H. Crerar wilde daar geen leiding aan geven. Daarvoor had hij een te grote afkeer van Duitsers. Hij legde die taak bij zijn korpsbevelhebbers luitenant-generaal C. Foulkes (1903-1969) in Nederland en G. Simonds bij Oldenburg. Zij moesten de door het Instrument of Surrender vereiste Orders to German Commanders on Surrender opstellen en door de Duitse bevelhebber  die zich had overgegeven in hun sector laten ondertekenen. De Orders to German Commanders on Surrender van Simonds moest generaal Straube tekenen in Bad Zwischenahn, die van Foulkes Generaloberst Johannes Blaskowitz (1883-1948) in Wageningen.

Foulkes ontbood Blaskowitz op 5 mei 1945 om 11.00 uur in het zwaar beschadigde hotel ‘De Wereld’ in Wageningen dat in geallieerde handen was. Het hotel stond bij de toegang tot het geneutraliseerde gebied voor voedseltransporten en de bevolking was geëvacueerd. Blaskowitz stuurde aanvankelijk zijn chef-staf Generalleutnant P. Reichelt (1898-1981) met het Instrument of Surrender van de Lüneburger Heide. Foulkes las hem dat capitulatiedocument voor. Reichelt moest de door Foulkes opgestelde bevelen (Orders to German Commanders on Surrender) meenemen en om 16.00 uur terugkomen met Blaskowitz. Deze bevelen in Wageningen dienden ter implementatie van de artikelen 3 en 4 van het Instrument of Surrender van de Lüneburger Heide.

Waarschijnlijk heeft De Jong Orders to German Commanders on Surrender at Wageningen (''Bevelen aan Duitse bevelhebbers die zich hebben overgegeven'' in Wageningen) abusievelijk gelezen als ‘Bevelen betreffende de capitulatie in Wageningen’. Misschien kende hij het begrip Orders to German Commanders on Surrender niet. Kritisch bronnenonderzoek had hem echter moeten doen beseffen dat het implementatiedocument Orders to German Commanders on Surrender in Wageningen geen capitulatiedocument is. De Jong heeft de tekst van dat document wel degelijk gelezen. Bovendien had de titel Orders to German Commanders on Surrender (Bevelen aan Duitse bevelhebbers die gecapituleerd hebben) hem de vereiste duidelijkheid kunnen en moeten verschaffen.

Hieronder zijn de Orders to German Commanders on Surrender opgenomen met correcties door generaal Foulkes. 

Luitenant-generaal Charles Foulkes

                                           Orders to German Commanders on Surrender