Dr. Jan Brouwer, Bespaar de Over-Betuwe geschiedvervalsingen van het Airborne Museum in Oosterbeek

De borden ‘Ik kom terug’ over evacuatie tijdens en na de zogenaamde ‘slag om Arnhem’ bevatten tal van geschiedvervalsingen en historische onjuistheden. Het Airborne Museum kan die maar beter binnen de muren  van het museum houden. Gebrek aan vereiste kennis kan het museum beter niet zo laten blijken buiten het gebouw, zeker niet in de Over-Betuwe.

Vijf geschiedvervalsingen:

1. Doel van operatie Market Garden was verovering van strategische bruggen gevolgd door een opmars naar Duitsland.
2. Operatie Market Garden duurde van 17 tot 26 september.
3. De Polen hielpen tijdens operatie Market Garden de Britse militairen in Oosterbeek
4. Gebruik van de geschiedvervalsing ‘slag om Arnhem’
5. Evacuatie tijdens en na de zogenaamde ‘slag om Arnhem’ zonder vermelding van redenen

Ad 1:  Operatiedoel is niet hetzelfde als opmarsroute. De strategische operatiedoelen van bruggenhoofdoperatie Market Garden waren een Rijnoversteek bij Arnhem en vestiging van een sterk bruggenhoofd tussen Arnhem en Nunspeet (IJsselmeer) met diepe uitlopers bij Zwolle, Deventer en Zutphen als opstelplaats voor het XXX Corps. Het tactische operatiedoel was afsluiting van de Duitsers en hun V2-lanceerbases in het westen van Nederland. Doel van  de 1st British Airborne Division was vestiging van een bruggenhoofd langs de Neder-Rijn tussen de Westerbouwing en de spoorbrug bij Westervoort met ten minste een van de drie oeververbindingen als opstelplaats voor de flankkorpsen (dat zijn er dus twee).

Ad 2: Luchtlandingsoperatie Market mislukte al op 19 september 1944 ten noorden van de Neder-Rijn. Britse militairen vluchtten of moesten  terugtrekken naar gebied rond Hartenstein in Oosterbeek. Grondoperatie Garden  mislukte op 21 september om  circa 13.30 uur ten zuiden  van Elst waar Britse grondtroepen (Irish Guards) vastliepen op een  Duitse blokkade. Montgomery verving Market Garden op 22 september met toestemming van generaal Eisenhower door bruggenhoofdoperatie Gatwick gericht op een Rijnoversteek en vorming van  bruggenhoofden bij Wesel en Keulen (1^ste Amerikaanse Leger).

Ad 3: De op 21 september 1944 om circa 17.00 uur en dus na de mislukking van operatie Market Garden bij Driel gelande Polen hielpen naar Oosterbeek teruggetrokken of gevluchte Britten.

Ad 4: Van  een ‘slag om Arnhem’ kon  helemaal geen sprake zijn. Arnhem  was immers geen  doel en  lichtbewapende luchtlandingstroepen kunnen geen slag leveren met een zwaarbewapende tegenstander, hooguit man-tegen-man-, straat- en huis-aan-huisgevechten. Dat deden ze dan ook.

Ad 5: Evacuatie tijdens en na de geschiedvervalsing ‘slag om Arnhem’. Tijdens strijd is evacuatie begrijpelijk, vooral uit het westelijk deel van  Arnhem. Maar waarom nog erna? Weet het Airborne Museum kennelijk niet en een vervalsing had het kennelijk niet voorhanden. Wekt wel de indruk dat die evacuatie met ‘slag om Arnhem’ te maken had. Opletten dus: Duitsers vreesden op 23 september een geallieerd offensief uit de Over-Betuwe na nieuwe luchtlandingen bij Overasselt, Britse aanvallen op Bemmel en Elst, troepenverplaatsingen ten zuiden van Nijmegen (Gatwick) en bereikbaarheid van de omgeving van Arnhem door Britse zware artillerie bij Nijmegen. Zij gelastten daarom de evacuatie van Arnhem  van zuid naar noord in drie fasen  op 23, 24 en  25 september. Voor de vestiging van de Panther Linie aan de noordzijde van de Neder-Rijn moesten  burgers evacueren in het noordoosten van de Over-Betuwe en aan de noordzijde van de Neder-Rijn tussen Arnhem en Wageningen.

Plaatsing in de Over-Betuwe van  een  informatiepaneel over evacuatie brengt uiteraard de verplichting mee ook aandacht te besteden aan de evacuatie uit de Over-Betuwe, beter gezegd het geallieerde Over-Betuwse bruggenhoofd. Daar vond de evacuatie uiteraard plaats op bevel van de betreffende geallieerde bevelhebber op grond van dreiging voor de burgerbevolking van Duitse artillerie- en mortierbeschietingen  (granaten) en dreigende door Duitsers geforceerde dijkdoorbraken. De evacuatie geschiedde in twee fasen: in oktober en november 1944 via Slijk-Ewijk naar Beuningen  en dan naar Noord-Brabant of België. Achter bleven 1000 mannen in het manneneiland in en om Lent voor verzorging van  het vee en landbouwgewassen van eind december 1944 tot begin april 1945.