Dr. Jan Brouwer, Bespaar de Over-Betuwe de geschiedvervalsingen en verzinsels van het Airborne Museum in Oosterbeek

De borden ‘Ik kom terug’ over evacuatie tijdens en na de zogenaamde ‘slag om Arnhem’ bevatten tal van geschiedvervalsingen en historische onjuistheden. Het in 1978 geopende Airborne Museum kan die maar beter binnen de muren  van het museum houden. Gebrek aan vereiste kennis kan het museum beter niet zo laten blijken buiten het gebouw, zeker niet in de Over-Betuwe. Is landschapsvervuiling.

Vijf beruchte geschiedvervalsingen:

1. Doel van operatie Market Garden was verovering van strategische bruggen, waaronder de Rijnbrug bij Arnhem,  gevolgd door een opmars naar Duitsland.
2. Operatie Market Garden duurde van 17 tot 26 september.
3. De Polen hielpen tijdens operatie Market Garden de Britse militairen in Oosterbeek
4. Nog steeds gebruik van de geschiedvervalsing ‘slag om Arnhem’
5. Evacuatie tijdens en na de zogenaamde ‘slag om Arnhem’ zonder vermelding van redenen

Ad 1:  Operatiedoel is niet hetzelfde als opmarsroute. De strategische operatiedoelen van bruggenhoofdoperatie Market Garden waren een Rijnoversteek bij Arnhem en vestiging van een sterk bruggenhoofd tussen Arnhem en Nunspeet (IJsselmeer) met diepe uitlopers bij Zwolle, Deventer en Zutphen als opstelplaats voor het 30 Corps. Het tactische operatiedoel was afsluiting van de Duitsers en hun V2-lanceerbases in het westen van Nederland. Doel van  de 1st British Airborne Division was vestiging van een bruggenhoofd langs de Neder-Rijn tussen de Westerbouwing en de spoorbrug bij Westervoort met ten minste een van de drie oeververbindingen als opstelplaats voor de flankkorpsen (dat zijn er dus twee). Daarom trokken drie bataljons over evenwijdige routes naar het oosten. Ze moesten het bruggenhoofd van  zuid naar noord opbouwen.  Ze vergaten tijdig de rivier over te steken om een zuidelijke brugoprit in te nemen.

Ad 2: Luchtlandingsoperatie Market mislukte al op 19 september 1944 ten noorden van de Neder-Rijn. Britse militairen vluchtten of moesten  terugtrekken naar gebied rond Hartenstein in Oosterbeek dat niet geschikt was voor de vorming van een bruggenhoofd. Grondoperatie Garden  mislukte op 21 september om  circa 13.30 uur ten zuiden  van Elst waar Britse grondtroepen (Irish Guards) vastliepen op een  Duitse blokkade. Montgomery verving Market Garden op 22 september met toestemming van generaal Eisenhower door bruggenhoofdoperatie Gatwick gericht op een Rijnoversteek en vorming van  bruggenhoofden bij Wesel en Keulen (1^ste Amerikaanse Leger).

Ad 3: De op 21 september 1944 om circa 17.15 uur (en dus na de mislukking van grondoperatie Garden die dag om circa 13.45 uur ten zuiden van Elst) bij Driel gelande Polen hielpen naar Oosterbeek teruggetrokken of gevluchte Britten. Twee bataljons van de 1ste Poolse Onafhankelijke Parachutisten Brigade - het 1ste bataljon was met 43 Dakota's om onduidelijke redenen teruggekeerd - probeerden zonder vooraf contact met de pontbaas en meegenomen boten over te steken op de plaats van het gekapte en afgedreven pontveer onder moordend vuur van Duitsers vanaf de Westerbouwing. Tijdens de conferentie van Valburg weigerde generaal-majoor Sosabowski aanvankelijk het inmiddels in Driel aangekomen 1ste bataljon te laten oversteken. Uiteraard moest hij bakzeil halen voor generaal-majoor Thomas onder wiens bevel hij daar stond. Door gebrek aan boten hadden de Britten de Polen niet nodig.   Britse en Canadese genietroepen wisten in de nacht van 25 op 26 september Britten  die konden lopen met boten over de Neder-Rijn naar en door de Over-Betuwe naar Nijmegen te halen. De Polen streden dus niet in en bij Arnhem. 

Ad 4: Van  een ‘slag om Arnhem’ kon  helemaal geen sprake zijn. Arnhem  was immers geen  doel en  lichtbewapende luchtlandingstroepen kunnen geen slag leveren met een zwaarbewapende tegenstander, hooguit man-tegen-man-, straat- en huis-aan-huisgevechten. Dat deden ze dan ook. Ook een slag om de Rijnbrug is een  domme en beruchte geschiedvervalsing. Britten veroverden niet de noordzijde van de verkeersbrug, maar vestigden defensieve posities in achttien gebouwen aan weerszijden van de noordelijke toegangsweg naar de brug (Nijmeegseweg). Een brug verover je nou eenmaal niet door het veroveren van de brug, maar door het innemen van de beide toegangswegen. De Britten hadden dan ook moeten zorgen  voor troepen  aan de zuidzijde van de Neder-Rijn.

Ad 5: Evacuatie tijdens en na de geschiedvervalsing ‘slag om Arnhem’. Tijdens strijd is evacuatie begrijpelijk, vooral uit het westelijk deel van  Arnhem. Maar waarom nog erna? Weet het Airborne Museum kennelijk niet en een vervalsing had het kennelijk niet voorhanden. Wekt wel de indruk dat die evacuatie met ‘slag om Arnhem’ te maken had. Opletten dus: Duitsers vreesden op 23 september een geallieerd offensief uit de Over-Betuwe na nieuwe luchtlandingen bij Overasselt, Britse aanvallen op Bemmel en Elst, troepenverplaatsingen ten zuiden van Nijmegen (bruggenhoofdoperatie Gatwick) en bereikbaarheid van de omgeving van Arnhem door Britse zware artillerie bij Nijmegen. Zij gelastten daarom de evacuatie van Arnhem  van zuid naar noord in drie fasen  op 23, 24 en  25 september. Voor de vestiging van de Panther Linie aan de noordzijde van de Neder-Rijn moesten  burgers evacueren in het noordoosten van de Over-Betuwe en aan de noordzijde van de Neder-Rijn tussen Arnhem en Wageningen.

Plaatsing in de Over-Betuwe van  een  informatiepaneel over evacuatie brengt uiteraard de verplichting mee ook aandacht te besteden aan de evacuatie uit de Over-Betuwe, beter gezegd het geallieerde Over-Betuwse bruggenhoofd. Daar vond de evacuatie uiteraard plaats op bevel van de betreffende geallieerde bevelhebber op grond van dreiging voor de burgerbevolking van Duitse artillerie- en mortierbeschietingen (granaten) en dreigende door Duitsers geforceerde dijkdoorbraken. De evacuatie geschiedde in twee fasen: in oktober en november 1944 via Slijk-Ewijk met boten naar Beuningen  en dan naar Noord-Brabant of België. Achter bleven 1000 mannen in het manneneiland in en om Lent voor verzorging van  het vee en landbouwgewassen van eind december 1944 tot begin april 1945

Andere geschiedvervalsingen zijn:

Doel van de 1st British Airborne Division was verovering van  de Rijnbrug; de Britten bereikten de brug en er was een slag om de Rijnbrug tevens ''Slag om Arnhem''. De verkeersbrug bleek een brug te ver.

In werkelijkheid was het doel vestiging van een bruggenhoofd aan weerszijden van de Neder-Rijn tussen de Westerbouwing en de spoorbrug bij Westervoort met ten minste een van de drie rivierovergangen als opstelplaats voor de flankkorpsen. De Britten  bereikten gebouwen aan weerszijden van de noordelijke oprit naar de verkeersbrug  en konden vandaar de oprit tot 21 september onder vuur houden. Op 19 september was luchtlandingsoperatie Market ten noorden van de Neder-Rijn al mislukt. Het informatiecentrum Airborne at the bridge (sinds 2017) aan de Rijnkade staat dus op de verkeerde plek, omdat de noordelijke toegangsweg naar de verkeersbrug niet te zien is.

Voor Montgomery was bruggenhoofdoperatie Market Garden een brug te ver, voor het Britse Tweede Leger het te vormen bruggenhoofd op de Veluwe en voor de Britse 1ste  Luchtlandingsdivisie het te vormen bruggenhoofd langs de Neder-Rijn tussen de Westerbouwing en Westervoort.

Het Airborne Museum heeft in bijna vijftig jaar de literatuur niet bijgehouden en erg weinig begrepen van bruggenhoofdoperatie Market Garden. Begint na historievervuiling nu aan landschapsvervuiling!