dr. Jan Brouwer: Drie beruchte geschiedvervalsingen van Gelderland

De provincie Gelderland kent drie beruchte, hardnekkige geschiedvervalsingen. Die zijn niet ontstaan  door historici, maar door ondeskundige niet-historici als journalisten, burgemeesters en ambtenaren. Ze werden nadien overgenomen door ondeskundige en kritiekloze historici, zoals de Brit Beevor.

1. De Waaloversteek bij Nijmegen met 48 gesneuvelden, 20 september 1944

2. Slag om Arnhem, 17 – 25 september 1944

3. Capitulatie in Wageningen – Stad der Bevrijding, 5 en 6 mei 1945

 

1. De Waaloversteek

In 2013 verscheen het door journalisten van De Gelderlander geschreven  boek ‘’De Oversteek, Zoektocht naar 48 Amerikaanse oorlogshelden’’ bij gelegenheid van de opening op 23 november 2013 van de nieuwe stadsbrug De Oversteek genoemd naar de Amerikaanse militaire operatie op de plaats waar nu deze brug ligt. Op 20 september 1944 staken Amerikanen in canvasboten daar de rivier over waarbij 48 militairen om het leven kwamen. Het doel van die actie was volgens hen verovering van de Nijmeegse Waalbrug en bevrijding van de stad zodat het geallieerde bevrijdingsleger naar Arnhem kon oprukken. Hoe verzin je het? De gemeente Nijmegen eert de gesneuvelden met 48 paar straatlantaarns op de brug en volgt kritiekloos de door journalisten geschetste onhandige geschiedvervalsing,  evenals de ondeskundige veteranen van de Sunset March. Al met al een zielige vertoning ter herdenking van een ordinaire geschiedvervalsing.

In werkelijkheid sneuvelden immers vijf militairen op de zuidelijke Waaloever voorafgaand aan  de Waaloversteek, achttien tot twintig militaren tijdens of kort na de Waaloversteek en tweeëntwintig in  Lent  of Oosterhout. Eén militair overleed aan zijn verwondingen in een Belgisch militair hospitaal.  De Waalbrug was in 1944 nog geen Nijmeegse brug, maar een brug waarvan de zuidelijke helft in Nijmegen lag en de noordelijke binnen de gemeente Elst. Het doel van de Waaloversteek was verovering van de noordelijke toegangswegen naar de spoor- en verkeersbrug en vestiging van een bruggenhoofd in en om Lent. Andere troepen rukten vanuit de stad op naar de bruggen. Het doel van de geallieerden was niet de bevrijding van (West-)Europa, gebied of steden als Nijmegen, maar de volledige overwinning op Duitsland (Eisenhower: We will accept nothing else than Full Victory! Churchill: V for Victory; 8 mei: Victory in Europe Day (VE-Day)). De geallieerde legers waren dan ook geen bevrijdings-, maar overwinningslegers die geen bevrijdings-, maar overwinningsparades hielden. Het middel was dan ook geen  bevrijding van gebieden, ook niet van Nijmegen, maar vernietiging van de Duitse strijdkrachten, industriecentra en steden. Het Britse XXX Corps moest niet naar Arnhem oprukken, maar een sterk bruggenhoofd vestigen tussen Arnhem en Nunspeet (IJsselmeer) met diepe uitlopers over de IJssel  bij Zwolle, Deventer en Zutphen als opstelplaats voor het  XXX Corps. (zie hierna: Recensies - Amerikaanse visie MG en Waaloversteek)

Plan voor Rijnoversteek bij Arnhem en bruggenhoofdoperatie Market Garden.

       

2. Slag om Arnhem, 17 – 25 september 1944: geschiedvervalsing

Historisch niet deskundige burgemeesters van Arnhem spraken na 1944 al gauw over een ‘’slag om Arnhem’’. Kennelijk wisten ze niet dat Arnhem geen doel was van bruggenhoofdoperatie Market Garden en dat lichtbewapende luchtlandingstroepen zonder lucht- en artilleriesteun; voertuigen; antitankwapens en zware wapens geen slag kunnen leveren met een zwaarbewapende tegenstander met steun van artillerie; vliegtuigen; (pantser)voertuigen en zware wapens. Parachutisten en zweefvliegeenheden moesten zich beperken tot man-tegen-man-, straat- en huis-aan-huisgevechten. Dat deden ze vooral op de Utrechtseweg en Onderlangs. Hun doel was niet verovering van Arnhem, maar na veel tegenvallers versterking bieden aan hun collega’s in defensieve posities in gebouwen aan weerszijden van de noordelijke toegangsweg naar de verkeersbrug.

Het strategische doel van bruggenhoofdoperatie Market Garden was niet Arnhem, maar de vorming van een sterk bruggenhoofd tussen Arnhem en Nunspeet (IJsselmeer) met diepe uitlopers over de IJssel bij Zwolle, Deventer en Zutphen als opstelplaats voor het Britse XXX Corps. Het tactische doel was het afsnijden van de Duitsers en hun  V2-lanceerbases in  het westen van Nederland. De flankkorpsen moesten zich opstellen in het door de Britse 1^ste Luchtlandingsdivisie te vormen bruggenhoofd aan weerszijden van de Neder-Rijn tussen Heveadorp of de Westerbouwing en de spoorbrug bij Westervoort met ten minste een van de drie oeververbindingen. Luchtlandingsoperatie Market was al op 19 september 1944 ten noorden van de Neder-Rijn mislukt. Grondoperatie Garden mislukte op 21 september om circa 13.30 uur ten zuiden van Elst. De Britten ten noorden  van de Neder-Rijn vluchtten of trokken zich terug naar terrein rond hotel Hartenstein in Oosterbeek vanwaar ze in de nacht van 25 op 26 september werden geëvacueerd via de Over-Betuwe naar Nijmegen. 

Zie hieronder: Slag om  Arnhem

3. 'Capitulatie in Wageningen'

Wageningen  (gemeente Wageningen, Wageningen45, De Casteelse Poort, hotel De Wereld, De Gelderlander, Omroep Gelderland) spreekt al jaren over capitulatie van de Duitse troepen in Nederland op 5 en 6  mei 1945 met onderhandelingen (sic!) in hotel De Wereld in Wageningen en spreekt daarom over Stad der Bevrijding. Niet zo snugger dus. In werkelijkheid capituleerden de Duitse troepen in Nederland als onderdeel van Heeresgruppe Nordwest immers op 4 mei 1945 op de Timeloberg op de Lűneburger Heide in de tent van de Britse veldmaarschalk Montgomery.  Deze capitulatie trad op 5 mei 1945 om 08.00 uur in werking. Nederland was op dat tijdstip vrij. Nog drie zaken moesten gebeuren: ondertekening van Bevelen aan Duitse bevelhebbers die zich hadden overgegeven tot verstrekking van militaire informatie ter implementatie van het Document van Overgave van 4 mei 1945, ontwapening van de Duitse troepen en eind mei de gang van deze troepen over de afsluitdijk naar krijgsgevangenschap in Duitsland. Generaloberst Johannes A. Blaskowitz moest op zaterdag 5 mei in Wageningen de Orders to German Commanders on Surrender (Bevelen aan Duitse bevelhebbers die zich hadden overgegeven) tot het verstrekken van vaak gedetailleerde militaire informatie ondertekenen. Deze stad was in geallieerde handen, lag bij de geneutraliseerde zone voor voedseltransporten en de bevolking was geëvacueerd. Blaskowitz ondertekende de bevelen om 16.30 uur zonder onderhandelingen of commentaar overeenkomstig de bevelen van zijn bevelhebber Busch en opperbevelhebber Keitel. Desgevraagd kreeg hij 24 uur uitstel voor het leveren van de veelal gedetailleerde militaire informatie. Dat mocht hij de volgende dag doen in de aula van de landbouwhogeschool. De ontwapening van de Duitse troepen in concentratiegebieden begon daarom niet op zondag 6 maar op maandag 7 mei 1945. Op dezelfde dag dat Generaloberst Alfred Jodl in Reims de onvoorwaardelijke capitulatie tekende van alle Duitse gewapende troepen op alle fronten die op 8 mei 1945 in werking trad. WOII in Europa was afgelopen. Sindsdien is 8 mei Victory in Europe Day (VE-Day). 's Avonds ratificeerden de Duitse opperbevelhebber Keitel, twee Duitse bevelhebbers en geallieerde bevelhebbers inclusief het Rode leger in Berlijn de Act of Military Surrender van 7 mei 1945 in Reims.

N. B. Medio februari 2023 ging Wageningen45 op bezoek bij veteranen van de Sunset March. Wat herdenken de aan geschiedvervalsingen gewende Wageningers: 48 Amerikanen die de Waal zijn overgestoken (sic!) in plaats van twee Amerikaanse bataljons.

Zie hierna: Wageningen 1945 1, 2 en 3