dr. Jan Brouwer, Misverstanden en onzin over bruggenhoofdoperatie Market Garden.

Montgomery's plan voor operatie Market Garden.

Over bruggenhoofdoperatie Market Garden bestaan veel misverstanden, mythen en/of geschiedvervalsingen.  Toch vinden vele herdenkingen plaats. Velen lopen natuurlijk wel voor malle Pietje om de onzin te herdenken die anderen of jezelf hebben verzonnen.

Geen opmarsroute.

Vooral Britse auteurs beschouwen operatie Market Garden als een opmarsroute. Zij zien als doel van Market Garden een opmars naar het Ruhrgebied en vervolgens eventueel via de Noordduitse laagvlakte naar Berlijn om de oorlog in december 1944 te beëindigen. Een aanval op Hamburg zou echter nooit onder operatie Market Garden vallen. Er zijn immers grote verschillen tussen een operatie en een opmarsroute. Tijdens een opmars kunnen verscheidene operaties worden uitgevoerd, zoals de verovering van een fabriek, brug, plaats of gebied. Eisenhower wilde over een breed front met zijn drie Groepen van Legers oprukken en beschouwde de Elbe als het einddoel in Duitsland. Hij ging uitsluitend akkoord met een Rijnoversteek, hetzij bij Arnhem, hetzij bij Wesel, en vestiging van een of meer bruggenhoofden aan de andere zijde van de Neder-Rijn. Hij hield daarbij bovendien rekening met de opmars van de andere twee Groepen van Legers.

Geen bevrijdingsoperatie

De huidige burgemeester van Arnhem, Ahmed Marcouch, slaat de plank faliekant mis met zijn opmerkingen over operatie Market Garden als een bevrijdingsoperatie, wellicht uitsluitend gebaseerd op de film A Bridge Too Far en het al bij verschijnen in 2018 verouderde en achterhaalde boek van Antony Beevor met veel onzin over ‘De slag om Arnhem’.  Als doel (ook geen operatiedoel) ziet deze burgemeester de bevrijding van Nederland en zelfs Europa. Dit is totale nonsens. Kun je nagaan wat zo iemand staat te herdenken. Het doel van de geallieerden was immers niet bevrijding van (een deel van) West-Europa, maar de volledige overwinning op Duitsland (Full Victory) na een onvoorwaardelijke overgave van het land of de gewapende troepen.  De middelen waren vernietiging van vijandelijke troepen, industriecentra en steden. Daarop was operatie Market Garden ook niet gericht. De verkeersbrug in Arnhem was dus geen brug naar bevrijding, maar naar het bruggenhoofd op de Veluwe.

Bruggenhoofdoperatie

Market Garden was een typische bruggenhoofdoperatie. Het strategische doel van de grondtroepen (Garden) was een Rijnoversteek bj Arnhem en het vestigen van een sterk bruggenhoofd tussen Arnhem en Nunspeet (IJsselmeer) met diepe uitlopers over de IJssel bij Zwolle, Deventer, Zutphen en eventueel Doesburg als opstelplaats voor het XXX Corps. Het tactische doel was het afsluiten van de Duitse troepen met hun V2-lanceerbases in het westen van Nederland. Middelen – en dus geen doelen zoals vooral Britse auteurs menen - waren de verovering door de luchtlandingstroepen (Market) van wegen en bruggen tot bij Nijmegen. Het doel van de 1st British Airborne Division was de vestiging van een bruggenhoofd aan weerszijden van de Neder-Rijn tussen Heveadorp (Westerbouwing)  en de spoorbrug bij Westervoort met tenminste een van de drie oeververbindingen als opstelplaats voor de beide flankkorpsen. Voor de opbouw van het bruggenhoofd van zuid naar noord rukten drie parachutistenbataljons over drie evenwijdige routes op naar het oosten. Het 2de parachutistenbataljon onder luitenant-kolonel Frost had tot taak de inname van de zes toegangswegen naar de drie bruggen (spoorbrug, pontonbrug en verkeersbrug). De spoorbrug werd tot ontploffing gebracht en het middengedeelte van de pontonbrug was eruit gevaren. De troepen van Frost bereikten de verkeersbrug niet, maar vestigden defensieve posities in gebouwen aan weerszijden van de noordelijke toegangsweg naar de verkeersbrug. De 4th Parachute Brigade onder bevel van brigadier Hackett moest 18 september 1944 oprukken over de Amsterdamseweg, de noordelijke en oostelijke stadsdelen bezetten en bij de Apeldoornseweg contact maken met het 1ste parachutistenbataljon. De 1st Airlanding Brigade moest die dag naar het oosten oprukken ter bescherming van de westelijke sectoren van het intussen gevormde bruggenhoofd. Montgomery moest op toestemming van Eisenhower wachten om verder te trekken. Van een slag om Arnhem was uiteraard geen sprake. Lichtbewapende luchtlandingstroepen kunnen immers geen slag leveren met een zwaarbewapende tegenstander, hooguit straat-, huis-aan-huis- en man-tegen-mangevechten. Bovendien was Arnhem geen doel, maar de vestiging van het sterke bruggenhoofd op de Veluwe. Bruggenhoofdoperatie Market Garden mislukte niet op 25 of 26 september 1944, maar wat de acties van de luchtlandingstroepen ten noorden van Neder-Rijn (Market) betreft al op 19 september en Garden op 21 september ten zuiden van Elst waar de grondtroepen vastliepen op een Duitse blokkade. Daarom besloot Montgomery al op 22 september 1944 tot het uitvoeren van bruggenhoofdoperatie Gatwick: het vestigen van bruggenhoofden over de Rijn bij Wesel en Keulen (werd operatie Veritable in februari 1945). De defensieve nasleep van Market ten noorden van de Neder-Rijn in Oosterbeek duurde nog drie dagen, omdat er onvoldoende geallieerde troepen in de Over-Betuwe waren om hulp te bieden. 

Brug te ver

Weldra bleek het operatiedoel -  vestiging van een sterk bruggenhoofd tussen Arnhem en het IJsselmeer (Nunspeet) - een brug te ver. Natuurlijk niet Arnhem of de verkeersbrug ten zuiden van Arnhem. Dat waren immers geen doelen noch van de operatie noch van de 1st British Airborne Division.