dr. Jan Brouwer, recensie: Robin Hageman & Niels Dewelde, De oorlog in Gelderland, Ontdek de belangrijkste gebeurtenissen van bezetting tot bevrijding, BezetBevrijd 2021, 138 p.

Robin Hageman & Niels Dewelde, De oorlog in Gelderland, Ontdek de belangrijkste gebeurtenissen van bezetting tot bevrijding, BezetBevrijd 2021, 138 p. Met veel illustraties, register, geraadpleegde bronnen en literatuur en verantwoording van het gebruikte beeldmateriaal.

Er is voor het boek ten onrechte veel reclame gemaakt. Het bevat namelijk veel historisch onjuiste en misleidende informatie. De tekst lijkt ondergeschikt te zijn aan de afbeeldingen.  Het boek gaat niet over Gelderland, maar vooral over de Achterhoek en het zuidelijk deel van de Veluwe. De foto bij het Voorwoord is niet genomen bij Arnhem, maar in Oosterbeek. Niet Nederland capituleerde op 15 mei 1940, maar het Nederlandse leger met uitzondering van de troepen in Zeeland. (p.34). Te veel gebruik is gemaakt van de drie boeken van V. E. Nierstrass (bijna een derde deel van het boek).

Te veel accent is gelegd op bevrijding en bevrijders. De geallieerden waren immers geen bevrijders. Hun doel was niet, zoals vermeld, de bevrijding van West-Europa, maar de volledige overwinning op Duitsland. De middelen waren vernietiging van vijandelijke troepen, industriecentra en steden. Vernietiging van of zuivering van gebied van vijandelijke troepen door gealllieerde troepen werd door bewoners wel vaak beschouwd als bevrijding, maar had andere doelen. Zo moesten Canadezen in april 1945 niet Gelderland bevrijden (p. 110), maar zuiveren van vijandelijke troepen voor het veiligstellen van de bevoorradings- en verbindingsroute van Eindhoven via Nijmegen en Arnhem naar het noorden en noordoosten (operatie Cleanser houdt in zuivering van de Veluwe) en dekking van de linkerflank van het Britse 2de leger.  Ook die zuivering van vijandelijke troepen zagen velen als bevrijding. Overigens was er geen slag om Otterlo (p. 117). Canadezen stuitten op Duitsers die naar het westen wilden vluchten.

Opmerkelijk is de opname in het boek van de drie meest beruchte geschiedvervalsingen van Gelderland: slag om Arnhem, Waaloversteek bij Nijmegen op 20 september 1944 met 48 gesneuvelde militairen en een capitulatie in Wageningen.

Het strategische doel van bruggenhoofdoperatie Market Garden was niet het afsluiten van de Duitse troepen met hun V2-lanceerbases in het westen van Nederland (slechts tactisch doel), maar de vorming van een sterk bruggenhoofd tussen Arnhem en Nunspeet met diepe uitlopers over de IJssel bij Zwolle, Deventer,  Zutphen en eventueel Doesburg als opstelplaats voor het Britse XXX Corps. Doel van de 1st British Airborne Division was vorming van een bruggenhoofd langs de Neder-Rijn tussen Heveadorp en Westervoort met ten  minste een van de drie oeververbindingen als opstelplaats voor de flankkorpsen. De beoogde  verovering van bruggen en wegen tussen Eindhoven en Nijmegen en bij Arnhem (Market) door luchtlandingstroepen was slechts middel. Uitsluitend het 2de parachutistenbataljon had tot taak de toegangswegen naar drie bruggen in te nemen. Duitsers brachten echter de spoorbrug tot ontploffing en hadden de pontonbrug onklaar gemaakt. Het bataljon bereikte de verkeersbrug niet, maar vestigde defensieve posities in gebouwen aan weerszijden van de noordelijke oprit naar de brug. De andere bataljons volgden evenwijdige routes naar het oosten om het bruggenhoofd van zuid naar noord te kunnen opbouwen. De 4de Parachutistenbrigade moesten evenmin naar de verkeersbrug, maar naar gebied ten noorden van Arnhem. Operatie Market Garden eindigde niet op 26 september 1944, maar Market op 19 september ten noorden van de Neder-Rijn en Garden op 21 september ten zuiden van Elst. De nasleep van de operatie betrof de naar gebied rond Hartenstein in Oosterbeek teruggetrokken of gevluchte militairen die tot 25 september moesten wachten op hun evacuatie. Een ''slag om Arnhem'' is een beruchte geschiedvervalsing. Lichtbewapende luchtlandingstroepen kunnen immers geen slag leveren met een zwaarbewapende tegenstander en Arnhem was geen doel. De kaart met globale plannen voor operatie Market Garden (p. 86/87) is het plan met doel en middel voor die operatie uiteraard zonder de landingsplaats van de Polen bij Driel (niet Briel ten zuiden van de Waal). De foto van Montgomery en Eisenhower in overleg (p. 88) is niet van 10 september 1944 in Brusssel, maar van overleg in 1944 bij Falaise.

Doel van de Waaloversteek op 20 september 1944 was niet de verovering van de spoor- en de verkeersbrug, maar van de noordelijke toegangswegen naar die bruggen (p. 96/97). Tijdens de oversteek sneuvelden geen 48 militairen, maar 20. Vijf sneuvelden op de zuidelijke Waaloever voorafgaand aan de oversteek en 22 na de oversteek in Lent of Oosterhout bij de vorming van het bruggenhoofd Lent. Een enkeling overleed in een Belgisch hospitaal aan zijn verwondingen.  De gemeente Nijmegen en veteranen van de Sunset March willen deze ordinaire geschiedvervalsing graag in ere houden, waarschijnlijk om eigenbelang.

In  Wageningen was geen capitulatie of overgave en waren ook geen onderhandelingen en capitulatievoorwaarden (p. 122-123). Generaal Blaskowitz ondertekende zonder commentaar op 5 mei 1945 om 16.30 uur (uiteraard niet op 6 mei) geen overgavebevelen of voorwaarden, maar slechts de ‘Bevelen aan Duitse bevelhebbers die gecapituleerd hadden’ gericht op het verstrekken van militaire informatie ter implementatie van de onvoorwaardelijke capitulatie van Duitse troepen op 4 mei 1945 op de Lüneburger Heide. Desgevraagd kreeg hij daarvoor 24 uur uitstel. Hij mocht de vereiste informatie 6 mei inleveren bij de aula van de Landbouwhogeschool. Daardoor begonnen de Britten en Canadezen een dag later aan de ontwapening van Duitse troepen gevolgd door hun krijgsgevangenschap; uiteraard geen bevrijding.  Nederland was immers sinds 5 mei 1945 om 08.00 uur vrij door de inwerkingtreding van het Document van Overgave van 4 mei.  Vereist waren nog ontwapening van Duitse troepen gevolgd door krijgsgevangenschap. Ontwapening van troepen is echter geen bevrijding van plaatsen. Ook operatie Market Garden was geen bevrijdingsoperatie.

Geen aandacht is besteed aan het geallieerde Over-Betuwse bruggenhoofd (The Island) tussen Waal en Neder-Rijn, dus niet ten noorden van Lent, van september 1944 tot april 1945.  Dus ook niet aan de geallieerde strijd, diefstal, roof en plundering, de conferentie van Valburg en de aanwezigheid van onvoldoende troepen om de Britten rond Hartenstein te versterken of alsnog de Neder-Rijn over te steken om het beoogde bruggenhoofd te vestigen. Ook niet aan de zuivering van Elst en Bemmel van 23 tot en met 25 september 1944; het Duitse offensief van 1 tot 6 oktober 1944 op Elst met de verlate flankaanval bij Opheusden (p. 104);  de rol van het 4th Bn The Dorset Regiment dat geen afleidingsmanoeuvre was, maar hulp bij de evacuatie van de Britten (p. 98); de Poolse troepen die niet zouden oversteken; niet het 7th Bn The Royal Hampshire Regiment lag langs de spoorlijn Arnhem-Elst (maar bij Heteren), maar het 5th Bn the Duke of Cornwall Light Infantry en Pegasus I omvatte geen 150 maar 138 vluchtelingen. Zonder dit geallieerde bruggenhoofd is de evacuatie van Arnhem (p. 107) niet te begrijpen. De Duitsers vreesden een nieuw offensief vanuit dit bruggenhoofd, zeker na de zuiveringsaanvallen op Elst en Bemmel, de luchtlandingen bij Overasselt en troepenbewegingen bij Nijmegen in het kader van de nieuwe bruggenhoofdoperatie Gatwick (sinds 22 september 1944) gericht op een Rijnoversteek en de vorming van bruggenhoofden bij Keulen en Wesel. De Duitsers bouwden een verdedigingslinie aan de noordzijde van de Neder-Rijn.

Nog een paar onjuistheden. Jan van Hoof e.a. dachten dat de ontsteking voor de explosieven onder de Waalbrug in het postkantoor lag, maar Duitsers laten geen brug achter hun rug springen (p. 70). Het bombardement door de RAF op mogelijke Duitse troepen in en bij Huissen op 2 oktober 1944 was niet na berichten van verkenningsvliegtuigen (p. 77), maar op verzoek van de Britse generaal-majoor G. Ivor Thomas na het begin van het Duitse offensief tegen het geallieerde bruggenhoofd op 1 oktober 1944. Kate ter Horst was de engel van Oosterbeek, niet van Arnhem. (p. 126)

Aan deze ‘unieke kijk op de geschiedenis van de Tweeede Wereldoorlog in Gelderland’ heeft niemand behoefte. Niet aanbevolen, maar ongelezen onmiddellijk de prullenbak in.   

dr. Jan Brouwer, recensie: Gelderland herdenkt 75 jaar vrijheid

Op 29 mei 2019 presenteerde de provincie Gelderland de website 75 jaar Vrijheid. Helaas bevat die zoals te verwachten was veel  historische onjuistheden. Een greep.

Gelderland lag niet tot en met 5 mei in de frontlinie, maar tot 5 mei 1945 08.00 uur. Doel van de geallieerden was niet bevrijding van gebieden – ook niet van Nederland - maar de volledige overwinning op Duitsland. Het middel was vernietiging van de Duitse strijdkrachten, industriecentra en steden. Duitsland kon kiezen tussen totale vernietiging of een onvoorwaardelijke capitulatie op alle fronten. Onvoorwaardelijk betekent zonder voorwaarden en onderhandelingen op initiatief van de verliezende partij.

Veteranen van de Sunset March beweren nog steeds dat de geallieerden streden voor de vrijheid van Nederland en dat bij de Waaloversteek op 20 september 1944 achtenveertig geallieerde militairen gesneuveld zijn. In werkelijkheid was het geallieerde strategische doel de volledige overwinning op Duitsland (Full Victory, Nothing Less; Complete  or Absolute  Victory; V for Victory (Churchill); 8 mei: Victory in Europe-Day; Normandy Victory Museum) en sneuvelden vijf militairen voorafgaand aan, twintig tijdens en drieëntwintig na de Waalcrossing in Lent en Oosterhout of een Belgisch hospitaal. Het gaat die veteranen en ook de gemeente Nijmegen kennelijk niet om historische juistheid, maar om eigen eer en glorie.

Onjuist is ook dat Canadezen in april 1945 Gelderland bevrijdden. De Britse 49th (West Riding) Infantry Division (Polar Bears) zuiverde na een verblijf van vier maanden in het geallieerde Over-Betuwse bruggenhoofd met tanksteun van Canadese troepen het oostelijke deel van het Over-Betuwse bruggenhoofd van Duitsers en vervolgens Arnhem en het zuidelijke deel van de Veluwe. Niet het Canadese leger bevrijdde de Veluwe, maar  twee Canadese divisies en de Britse Polar Bears onder gezag van het 1st Canadian Corps zuiverden de Veluwe van vijandelijke troepen (operatie Cleanser). Hun taak was het veiligstellen van een voedsel- en verbindingsroute van Eindhoven over Nijmegen, Arnhem en Zutphen naar het noorden en noordoosten. Het 2nd Canadian Corps moest in het oosten van Nederland de linkerflank van het Britse Tweede Leger beveiligen.

Onjuist is voorts een ‘Duitse capitulatie’ en de bewering dat op 5 mei 1945 de Duitse generaal Blaskowitz ten overstaan van de Canadese generaal Foulkes in hotel de Wereld in Wageningen de overgavebevelen voor de Duitse troepen in Nederland ondertekende waarmee het land eindelijk vrij is na vijf jaar bezetting en oorlog. Duitsland kon niet capituleren, omdat de geallieerden de Duitse regering niet erkenden. In werkelijkheid ondertekenden beide generaals om 16.30 uur de Orders to German Commanders on Surrender (Bevelen aan gecapituleerde Duitse bevelhebbers) ter implementatie van het Document van Overgave van 4 mei 1945. Op die dag accepteerde de Britse veldmaarschalk Montgomery in zijn tent op de Timoloberg op de Lüneburger Heide om 18.30 uur de onvoorwaardelijke capitulatie van de Duitse troepen in Nederland, Noordwest-Duitsland, Sleeswijk-Holstein en Denemarken. Het Document van Overgave trad op 5 mei 1945 om 08.00 uur in werking. Dat tijdstip is het officiële einde van de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Nederland was vrij. Sindsdien is 5 mei een nationale feestdag. 

Onjuist is ook het doel van bruggenhoofdoperatie Market Garden. Dat was niet de verovering van bruggen over grote rivieren (middel) en via Gelderland oprukken naar het Ruhrgebied en door Duitsland naar Berlijn om de oorlog nog in 1944 te beëindigen. Dat was de opmarsroute; geen operatiedoel. Doel was ook niet de bevrijding van Nederland. Het strategische doel van operatie Market Garden was de vestiging van een sterk bruggenhoofd tussen Arnhem en het IJsselmeer met uitlopers over de IJssel bij Zwolle, Deventer en Zutphen als opstelplaats voor XXX Corps. Het tactische doel was het afsnijden van de Duitse troepen en hun lanceerbases voor V2-raketten in het westen van Nederland. Arnhem of de Rijnbrug was geen brug te ver, maar operatie Market Garden voor Montgomery, de vestiging van het bruggenhoofd op de Veluwe voor het Britse 2de Leger en de vestiging van een bruggenhoofd tussen de Westerbouwing en Westervoort voor de 1st British Airborne Division. Een ''Slag om Arnhem'' is een domme, ordinaire geschiedvervalsing: lichtbewapende luchtlandingstroepen konden immers geen slag leveren met een zwaarbewapende tegenstander, maar slechts straat-, huis-aan-huis- en man-tegen-mangevechten. De ‘slag’ kan dan ook niet bij Arnhem zijn verloren. Bovendien was Arnhem geen doel. Frost en zijn troepen waren niet de enigen die de brug niet bereikten. Ze bereikten immers de brug niet. Uitsluitend het 2de bataljon onder Frost had bevel de toegangswegen naar de spoorbrug, de pontonbrug en de verkeersbrug in te nemen. Het vestigde defensieve posities in achttien gebouwen aan weerszijden van de noordelijke toegangsweg naar de verkeersbrug. De andere bataljons moesten bijdragen aan de opbouw van het beoogde bruggenhoofd van zuid naar noord. Doel van de geallieerden was niet bevrijding, tijdens operatie Market Garden zeker niet van delen van Nederland. De 1ste Onafhankelijke Poolse Parachutisten Brigade streed niet tijdens operatie Market Garden, maar na de mislukking van deze operatie: Market op 19 en Garden op 21 september.

Een groot deel van de Over-Betuwe was geallieerd bruggenhoofd, geen niemandsland. De geallieerden hadden dan ook troepen in dit bruggenhoofd en dus niet alleen ten zuiden van de Maas. Dat waren Britten, Amerikanen en Canadezen met hulp van Belgen. Deze troepen hadden zich na de onderwaterzetting teruggetrokken ten zuiden van de Linge en de Betuwelijn. Operatie Market Garden mislukte niet in de Over-Betuwe. Luchtlandingsoperatie Market mislukte 19 september ten noorden van de Neder-Rijn en grondoperatie Garden 21 september ten zuiden van Elst.

Exodus betreft niet de evacuatie van de Betuwse burgerbevolking, maar alleen van de burgers in de Duitse bruggenhoofden Elden, Huissen, Angeren en Doornenburg in het oostelijk deel van de Over-Betuwe. 

In het geallieerde Over-Betuwse bruggenhoofd mochten niet van de Britse maar de Canadese bevelhebber bij de evacuatie van de burgerbevolking geen 4000 maar in december 1944 1000 mannen achterblijven voor verzorging van het vee en het verrichten van landbouwwerkzaamheden. De Betuwe was geen manneneiland. Alleen het gebied tussen Lent, Ressen en Oosterhout was het 1000 manneneiland.

De aanval op het Rijnland (operatie Veritable als onderdeel van het Rijnlandoffensief) was geen zaak van Montgomery, maar van drie geallieerde Groepen van Legers onder opperbevelhebber Eisenhower die over een breed front liet oprukken. Montgomery had op 22 september 1944, na de volledige mislukking van operatie Market Garden op 21 september, onmiddellijk gekozen voor een Rijnoversteek en vestiging van bruggenhoofden over de Rijn bij Wesel en Keulen (operatie Gatwick).

Triest en schandalig allemaal en dat bij 75 jaar herdenking! Wie is verantwoordelijk voor dit broddelwerk? Het armetierige programma van Gelderland Herdenkt is online te vinden. Gedeputeerde Peter Drenth: 'Alle Gelderlanders met elkaar herdenken en vieren'.

#gelderlandherdenkt #75jaarvrijheid @provgelderland @peterdrenth68 http://www.gelderlandherdenkt.nl  

Conclusie: de provincie Gelderland herdenkt geschiedvervalsingen, mythen, leugens, onzin en prietpraat. Schande!