20. mrt, 2015

Niet Gelderland maar Zeeland Normandië van het noorden

Het RBT KAN en Gelders Erfgoed presenteerden 11 maart 2015 hun plan 'Gelderland: Normandië van het Noorden'. Zij willen zo veel mogelijk toeristen lokken naar wat zij zien als markante plekken uit de Tweede Wereldoorlog in Gelderland. Beleven is ook hier weer de kern van dit herdenkings- en bevrijdingstoerisme. (Her)beleven in een bioscoopzaal bij de Rijnbrug of in de bunker Diogenes in Schaarsbergen (foto) en Museum Deelen. Ook het nieuwe Gelderse college beweert 20 april dat door het bevrijdingstoerisme Gelderland het Normandië van Nederland wordt.

Ik heb al eerder geschreven dat steeds meer niet of onvoldoende ter zake kundige lieden sinds 2014 Gelderland het ‘Normandië van Nederland’ zijn gaan noemen. Ton Heerts van het vfonds (het Nationaal Fonds voor vrede, vrijheid en veteranenzorg) beet de spits af. Weldra volgden onder anderen de Gelderse commissaris van de koning; gedeputeerde J.-J. van Dijk,  W. Dijkstra, voorzitter van de Stichting Vrijheidsmuseum en Wiel Lenders van het Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944-1945 in Groesbeek. Ze doelden met die uitlating op het in 2014 ook in Gelderland toegenomen herdenkings- en bevrijdingstoerisme, vooral tijdens de herdenking van operatie Market Garden. Nieuwe websites zijn gestart en toeristische activiteiten op touw gezet. Voorbeelden zijn fiets-, wandel- en autoroutes, vaartochten en rond- of frontvluchten. Commercialisering van herdenkings-, slagveld-- en bevrijdingstoerisme moet toeristen trekken. Juiste historische informatie is bij (her)beleven en ervaren niet van belang. Die verstrekt men echter in Normandië wel! Dat is een groot verschil met het kennisarme Gelderland als Normandië van het noorden. Bovendien was in Normandië de geallieerde invasie een succes en operatie Market Garden een totale mislukking. Ten slotte vertelt men in de regio Arnhem-Nijmegen gemythologiseerde verhalen; in Arnhem onder meer over de ‘slag om Arnhem en de brug’ en ten zuiden van de Waal over de ‘slag om en bevrijding van Nijmegen’. 

De immense betonnen Luftwaffe bunker Diogenes aan de Koningsweg in Schaarsbergen zou een publieksfunctie kunnen krijgen. In dit rijksmonument zou plaats zijn voor een museum, hotel-restaurant en expositieruimte. Deze plannen passen in de initiatieven van RBT KAN en Gelders Erfgoed om het herdenking- en bevrijdingstoerisme in Gelderland een nieuwe impuls te geven. Beleven, ervaren en historie tot leven brengen zijn, zoals gebruikelijk, de belangrijkste termen. Niet van belang is de juistheid van het historische verhaal. Lenders wil wel dat in Nijmegen een 'hotspot' komt met informatie over de Tweede Wereldoorlog. De stadsbrug De Oversteek zou een geschikte locatie voor zo’n informatiecentrum zijn. Waar zou dat historische verhaal over moeten gaan. Juist, over bevrijding, ‘omdat zich hier in september 1944 een belangrijk deel heeft afgespeeld van de bevrijding’. 

Lenders wil het Bevrijdingsmuseum in Groesbeek ombouwen tot een 'internationaal huis van de vrijheid'. Hierbij moet de regio een rol spelen, ook over de grens. Hem gaat het, uiteraard om ook buitenlandse toeristen te trekken, om ‘de context van wat er elders in Europa is gebeurd en zeker in Duitsland.' Hij wil een verbinding tussen Groesbeek en Nijmegen, de 'as Groesbeek-Nijmegen', en zelfs met Arnhem, Oosterbeek, Renkum, Wageningen en de Grebbeberg. Dat gebied met twee gemythologiseerde verhalen en de geschiedvervalsing van een capitulatie in Wageningen ziet hij als het ‘Normandië van het noorden’. 

Veel meer voor de hand ligt het ‘Normandië van het noorden’ te plaatsen in Zeeland. Centraal daar staat de strijd om de Scheldemonding van eind september tot begin november 1944. Ook deze strijd was succesvol. Er is een duidelijk historisch verhaal; een vrij volledige serie monumenten op Walcheren: van Serooskerke en Vrouwenpolder over Domburg, Westkapelle, Zoutelande, Dishoek en Vlissingen naar Arnemuiden en Bevrijdingsmuseum Zeeland in Nieuwdorp. Ook in Zeeuws-Vlaanderen staan monumenten en zijn markante plekken ter herinnering aan de ‘slag om de Westerschelde’. Bovendien staan er nog tal van bunkers in het landschap.